Kerstprikkels
De vorige jaren heb ik de kerstsfeer wat kunnen ontlopen. Geen Kerstmis vieren in eigen land, geen kerstboom, maar wel cadeaukes natuurlijk. Ja, zo zijn we wel.
Dit jaar lijkt het tegenovergestelde waar. Ik heb een kerstboom(pje) en kerstverlichting in huis , ik ga met kerstavond en op kerstdag zelf met de familie kerst vieren en gisteren ben ik ook nog eens naar een kerstconcert geweest van de Vlaamse Opera. Op het programma stond Spaanse kerstmuziek uit de Renaissance, gebracht door de groep La Hispanoflamenca.
En tijdens het beluisteren van die muziek had ik zo een meta-denkmoment. Ik bedacht dat al bijna 2000 jaar, overal ter wereld, mensen “het kindeke” herdenken. Het kindeke gaat komen. Het kindeke is er. En ohhh, ziet het kindeke wenen. Van een koud huis ergens in de 17e eeuw op het platteland in Spanje tot ik gisteren in de Vlaamse Opera. Allemaal luisterden we naar muziek over het kindeke dat gaat komen.
Dat kindeke is ondertussen ook al meer dan 2000 jaar geleden. “Hoeveel eeuwen gaan we daar nog over zingen?” vraag ik mij nu af.
“De mens” is toch iets raar. Maar het zou ook kunnen dat ik al last heb van een overdosis kerstprikkels.
Tja, de verhalen van “Koning Oidipous”, Abraham of Gilgamesj zijn nog véél ouder hoor.
Volgens mij ligt het aan een “meervoudige symbolische geladenheid”. (Als ik het *nog* geleerder kon doen klinken zou ik dat vanzelfsprekend ook doen.)
Het kindeke, bijvoorbeeld, appelleert natuurlijk heel sterk aan de religie die hier toch een dominante rol heeft gespeeld. En zonder twijfel is heel het verhaal geënt op de veel oudere thema’s van de zonnewende, waarbij mensen ook al grote sparren verbrandden, nu nog herkenbaar als de lichtjes van de kerstboom.
En tenslotte, nu er bij mij ook echt een kindeke vanuit zijn bakske met blinkende oogjes naar boven ligt te kijken kan ik je verzekeren dat de symboliek van een ijskoude stal voor zo’n hulpeloos wezentje nog eens extra treffend is.
Al die dingen komen samen in één enkel beeld van Kerstmis, en al die betekenissen houden het beeld daar stabiel, doorheen de eeuwen en de millennia. Dus als je het mij vraagt, zullen we daar nog wel enkele eeuwen over *blijven* zingen…
@Koen Robeys: interessante bedenking. Dat we om de paar millenia een nieuw verhaal verzinnen, er iets nieuws aan toevoegen of in iets nieuws geloven…
En euh, wat die ijskoude stal betreft, er was wel een os en een ezel bij he 2000 jaar geleden. Maar dat dat is tegenwoordig ook al niet meer denkbaar…
Jaja, een os en een ezel: goed. Heel goed: ga gerust naar buiten, verzamel een bakske stro, zoek een os en een ezel en breng zo maar eens de nacht door. Het vriest tenslotte maar een paar graden, dus alles bij elkaar valt het misschien wel mee?
Maar serieus, dat verhaal van die opgejaagde ouders die met hun babietje in een stal overnachtten… Wacht maar tot je er misschien zelf eens één hebt, ik verzeker je dat het allemaal ineens veel sterker klinkt. Beschermersinstinct, het bestààt, hoor.
Ik denk dat de mensen nood hebben aan een houvast in deze koude, donkere dagen. Een samenhorigheidsgevoel, een ritueel dat hun gemoed op automatische piloot kan zetten.