Auteursrecht: de theorie

Het auteursrecht is een belangrijk recht in onze hedendaags samenleving. We weten dat we niet zomaar publieke feestjes mogen geven zonder auteursrechten te betalen, een podcast maken met al onze favoriete muziek van Madonna of King Kong downloaden. Toch schijnen weinig mensen echt te weten wat het auteursrecht inhoudt. Omdat ik zelf met die materie aan de slag ben als lesgever, podcaster en blogger, publiceer ik hier een korte samenvatting van het auteursrecht.

Belangrijk: Smetty is geen jurist of advocaat, maar wel een blogger. U leest geen feiten, maar wel mijn eigen interpretatie en veel citaten uit de onderaan deze post vermelde bronnen.

Auteursrechten en naburige rechten

  • Auteursrechten
    1. Het auteursrecht is geen belasting maar een uitgesteld loon. Samson wordt dus niet betaald bij de creatie van zijn werk, maar wel voor het opvoeren van de kerst show.
    2. Het auteursrecht ontstaat automatisch door de creatie van een origineel werk. Er moeten geen administratieve formaliteiten uitgevoerd worden (in tegenstelling tot bijvoorbeeld een merk dat je eerst moet registreren).
    3. Om te voldoen aan het auteursrecht moet een creatie gematerialiseerd zijn, d.w.z. in een bepaalde vorm gegoten worden. Straffe ideeën en knappe theorieën bij pot en pint worden dus niet beschermd door het auteursrecht.
    4. Een tweede voorwaarde is dat het moet gaan om een originele creatie van de maker zelf.
    5. De beschermingstermijn van het auteursrecht bedraagt 70 jaar na het overlijden van de auteur.
  • Naburige rechten
    De naburige rechten beschermen categorieën van personen gedefinieerd door de wet die werken waarop auteursrechten gelden: 

    1. uitvoeren (de uitvoerende kunstenaars zoals Robbie Williams die de teksten zingt van zijn tekstschrijver of een kinderkoor dat kerstliedjes zingt),
    2. vastleggen (producenten zoals platenmaatschappijen of film producenten),
    3. uitzenden (omroeporganisaties zoals de VRT of de BBC),
    4. databanken produceren (producenten van databanken zoals Trends Top 30.000 of Amazon).

Wat beschermt het auteursrecht?

  • Tekst: Alle soorten tekst, inhouden, bestemmingen en vormen. Dat wil zeggen dat zowel romans, artikels of kattebelletjes, van reclame tot uw dagboek, geprint of met de hand geschreven, bescherming genieten,
  • Foto’s: Auteursrechten gelden ongeacht de informatiedrager (print of digitaal) of het onderwerp (uw goudvis of Will Tura),
  • Beelden: ongeacht de aard, van de visuele Lara Croft tot logo’s, tekeningen, potlood schetsen enz.,
  • Muziek, video, film, audiovisuele sequensen in het algemeen, ongeacht het formaat of de informatiedrager,
  • Computerprogramma’s,
  • Databanken.

Morele rechten en vermogensrechten

  • Morele rechten geven uiting aan de band tussen de auteur en zijn werk. Daartoe behoren oa. het bekendmakingsrecht (met dit recht kan de auteur besluiten wanneer zijn werk voltooid is en aan het publiek mag worden voorgesteld), het vaderschapsrecht (dit recht betekent dat de auteur het vaderschap van het werk kan opeisen en mag beslissen of zijn naam/pseudoniem/initialen vermeld wordt bij de exploitatie van het werk) en het het integriteitsrecht (met dit recht kan de auteur zich verzetten tegen elke wijziging van zijn werk zoals materiële wijzigingen en tegen elke aantasting van zijn eer of reputatie zoals de context of de manier waarop het werk voorgesteld is).
  • Vermogensrechten zorgen ervoor dat een auteur de opbrengst van de exploitatie van zijn werk kan innen. Daartoe behoren oa.: het reproductierecht (de auteur kan de reproductie van zijn werk toestaan, verbieden of de wijze van reproductie vastleggen), het recht om de aanpassing en de vertaling van het werk toe te staan, het verhuur- of uitleenrecht (recht om zijn werk voor een bepaalde duur ter beschikking van een derde te stellen), het recht op voorstelling of op mededeling aan het publiek (het recht om zijn werk publiek te maken).

Uitzonderingen op het auteursrecht
Uitzonderingen betekent dat geen voorafgaande toestemming vereist is van de auteur, maar betekent niet noodzakelijk dat de auteur geen recht heeft op een vergoeding. Enkele voorbeelden (zonder volledig te zijn):

  • Citaatrecht: korte aanhalingen uit een tekst of een stukje uit een film,
  • Reproductie voor privé-doeleinden: een film kijken met je eigen kinderen,
  • Reproductie ter ondersteuning van onderwijs of wetenschappelijk onderzoek: een film kijken in het kader van een les,
  • De karikatuur, parodie of pastiche,
  • Reproductie of mededeling aan het publiek met als doel om te informeren: actualiteitenprogramma mag de onthulling van een standbeeld in het nieuws van die dag tonen.

Sabam
De houder van het auteursrecht is de natuurlijke persoon (of personen) die het werk gecreëerd heeft. Indien de auteur zijn rechten overdraagt of de licentie aan een derde toekent, krijgen we een afgeleide houder van de auteursrechten. Daarnaast kan een auteur er ook voor kiezen om zijn rechten toe te vertrouwen aan een maatschappij voor het beheer van auteursrechten zoals SABAM.

SABAM is de Belgische Vereniging van Auteurs, Componisten en Uitgevers. Zij heeft tot doel het innen en verdelen, administreren en beheren (in de ruimste zin van het woord) van alle auteursrechten in België en in de andere landen waar wederkerigheidsovereenkomsten zijn gesloten (met zusterverenigingen).

Bronnen: Sabam, The PISA-project, Observatorium van de Rechten op het Internet, De Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom: Auteursrecht en naburige rechten, Ministerie van Economische Zaken en de wettekst over het auteursrecht.

U zegt?
  1. “Om te voldoen aan het auteursrecht moet een creatie gematerialiseerd zijn, d.w.z. in een bepaalde vorm gegoten worden. Straffe ideeën en knappe theorieën bij pot en pint worden dus niet beschermd door het auteursrecht.”

    Akkerdjuu! Daar zitten net mijn beste momenten!

    Bedankt voor het overzicht!

  2. maizena man says:

    sabam zou zich blauw moeten betalen aan mijn ideeën die gegoten zitten in een pale-ale of duvelglas…

  3. Nadine Van den Broecke says:

    Wat doe je als je een film (op video) aangekocht in het buitenland, dus zonder onderschriften, gratis wil vertonen aan genodigden, terwijl deze film in België nog niet officieel gereleased is?

    Dit vindt in niet terug in onze wetgeving!

  4. Smetty says:

    Op het auteursrecht is een uitzondering voorzien zodat de uitvoering in familiekring of in het kader van schoolactiviteiten kosteloos is. Of die genodigden als familiekring beschouwd kunnen worden, vraagt u beter aan een specialist. In de wet zelf staat zoiets niet.

    Als het geen familiekring is, dan is het een publieke vertoning. Geen idee ook of je dan een film mag vertonen die hier nog niet uit is.

    Lijkt mij een situatie die je best vooraf checkt met de juiste personen.

  5. Boeykens says:

    Personen of verenigingen criminaliseren terwijl het proces nog moet plaats vinden, mag natuurlijk wel via dagbladen of het Internet….

Trackbacks for this post

  1. Bloggers over auteursrecht « Webmeesters

Leave a reply.