GTD: internet overleven

Ik ben een intensieve gebruiker. Op school, thuis, op mijn portable, mijn Mac Mini en mijn GSM. Toch zijn er mensen die internet proberen te overleven. Daar gaat deze post over, naar aanleiding van een boek dat ik las van Cor Molenaar: Internet overleven, van flowerpower tot Second Life (ISBN:978-90-430-1537-0).

Het boek analyseert wat er de laatste 2 a 3 generaties in onze maatschappij gebeurd is, met een focus op een selectie van veranderingen en de impact ervan op ons én op onze huidige maatschappij.

Verklaringsgronden waarop Molenaar zijn visie baseert:

1) Evolutie

Naast een aantal ingrijpende gebeurtenissen (schoolplicht, stemrecht, twee wereldoorlogen…) die zijdelings aan bod komen, focust Molenaar vooral op de volgende belangrijke evoluties:

a) mobiliteit: we zijn mobiel geworden door allerhande ontwikkelingen (fiets, bromfiets, auto, vliegtuig, trein). Door de beschikbaarheid ervan heeft iedereen de mogelijkheid om buiten zijn dorp (wereldwijd zelfs) te wonen, te werken, een lief te vinden…

b) vrijheid van keuze: de flowerpowergeneratie vocht voor individuele vrijheden mbt ons volledige doen en laten (studie, seksualiteit, partner, arbeid …)

c) ontwikkeling van de media: het volk leerde lezen omwille van de schoolplicht en kon nu ook zelf kranten lezen, de radio bracht de wereld dichterbij in geluid, televisie voegde daar beeld aan toe. De telecommunicatie ontwikkelde zich verder waardoor iedereen bereikbaar werd via (vaste) telefoon, nadien uitgebreid met een mobiele variant. Deze ontwikkelingen zorgden ervoor dat we overal bereikbaar zijn en de wereld ons dorp werd.

2) Piramide van Maslow

De piramide verdeelt onze behoeften in 5 onderdelen:

a) primaire, biologische behoeften (eten, drinken, slapen)
b) bestaanszekerheid (veiligheid binnen buurt, gezin, bedrijf)
c) sociale behoefte (erbij horen, vriendschap liefde)
d) erkenning (imago, reputatie, gerespecteerd worden)
e) zelfontwikkeling (persoonlijke en mentale groei)

Betoog van Molenaar:

Molenaar stelt vast dat al die evoluties ons niet gelukkiger gemaakt hebben. Ze brachten ons wel de mogelijkheid tot erkenning en zelfontwikkeling (laatste 2 binnen piramide van Maslow), wat voordien vooral weggelegd was voor de rijken en de geestelijken. Vandaag kan iedereen carriere maken en zich uiten op het internet via allerhande web2.0 applicaties zoals weblogs, MySpace-achtigen enz. Maar er is ook een keerzijde. De evolutie heeft ons ook verstoken wat sociale behoeften betreft. Vandaag zoeken we dat op internet, via de chat, community sites enz, maar we worden er niet gelukkiger door.

Molenaar ziet deze visie ondersteund door het leven van de Cubanen vandaag. Die worden door de overheid stelselmatig weerhouden van mobiliteit, moeten doen wat de plaatselijke autoriteit hen oplegt en ze mogen alleen door de staat gecontroleerde media gebruiken (geen internet, wel gecensureerde televisie, radio en kranten). Uit de piramide van Maslow is erkenning en zelfontwikkeling niet toegestaan (iedereen gelijk).

“In Cuba weten mensen maar heel weinig over wat er zich buiten de eigen geboortestreek afspeelt. Ze weten al helemaal niet wat er in het buitenland gebeurt. Ze praten met andere mensen maar ook die zijn nooit ver weg geweest en zeker niet naar het buitenland. De Cubanen kijken dagelijks naar de gecensureerde televisie, waarop veel amusement te zien is, maar weinig nieuws en een beperkt gezicht op de wereld. De televisie biedt veel vertier, oude films en gecensureerde programma’s. Heerlijk ongecompliceerd en niet confronterend. De krant wordt voorgelezen op het werk, met uitleg van de voorman. Maar dit is moeilijk een verrijking van kennis te noemen en het draagt ook niet bij aan de ontwikkeling van een kritische blik. Cubanen leven met elkaar en voor elkaar. Het is een sociale harmonie die aan de oppervlakte vredig lijkt.” (p.14)

De visie van een drie-en-dertiger:

Hoewel leeftijd geen punt hoeft te zijn in technologiebeleving, las ik in Molenaar zijn betoog vooral het discours van iemand van zijn generatie (hij is 58).

Het verschil in die beleving tussen zijn generatie en de mijne is waarschijnlijk de rol van internet bij het voldoen in onze nood aan sociale behoeften. De vrienden uit het dorp, de familie, de buren en het verenigingsleven worden wat mij betreft niet helemaal vervangen door contacten op het net, maar zeker aangevuld.

Hoewel ik geen Cuba-kenner ben en mijn ervaring alleen gebaseerd is op een 14 daagse fietstocht door het land vorig jaar, verschilt mijn mening over het land toch grondig met die van Molenaar. De niet-stedelijke gebieden zullen ongetwijfeld soms nog voldoen aan zijn beschrijving, maar de mensen die ik tegengekomen ben, waren wel goed geinformeerd. Op de administratie van een bibliotheek in Havana, waar we totaal ongepland binnenvielen en spontaan een rondleiding kregen, hadden ze gewoon internet en verstuurden ze zelf nieuwsbrieven. Dat de Cubanen gelukkig zijn door gebrek aan het net, lijkt mij geen valide en onderbouwde verklaring.

Het duurt altijd een paar generaties voor we aan vernieuwingen gewend zijn. Internet zal daar geen uitzondering op zijn. De generatie van Molenaar heeft het nog moeilijk met de evoluties en probeert “te overleven”, mijn generatie leeft ermee, de volgende generatie weet niet anders.

De schrijver is een veelgevraagd spreker (ik heb hem zelf hier gezien). Het boek is dan ook eerder een neerslag van zijn show, dan een grondige studie. Van een wetenschapper verwacht ik wel iets meer.

Hij heeft wel een punt waar iemand als ik soms vergeet bij stil te staan: er mensen zijn die proberen te “overleven” op het net.

Crossposted op Edublogs.